माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंह यांचे गुरुवारी, २६ डिसेंबर रोजी वयाच्या ९२ व्या वर्षी निधन झाले. श्वसनाचा त्रास होत असल्याने त्यांना दिल्लीच्या एम्स रुग्णालयात दाखल करण्यात आलं होतं. वयाच्या 92 व्या वर्षी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. भारताच्या उदारमतवादी धोरणाचे जनक असलेल्या मनमोहन सिंह यांच्या निधनानंतर जगभर हळहळ व्यक्त केली जात आहे.
भारतीय अर्थव्यवस्थेची दिशा कायमस्वरूपी बदलणारे डॉ. मनमोहन सिंह अर्थमंत्री म्हणून राजकारणात येण्याची कहाणी खूप रंजक आहे. डॉ. सिंह यांना पी. व्ही. नरसिंह राव सरकारमध्ये अर्थमंत्री बनण्याची ऑफर त्यांना रात्री उशिरा देण्यात आली, ज्यावर त्यांचा विश्वास बसला नाही आणि ते दुसऱ्या दिवशी सकाळी त्यांच्या कार्यालयात गेले, तर शपथ घेण्यासाठी त्यांना राष्ट्रपती भवनात जावे लागले. पेंग्विन रँडम हाऊस इंडियाने प्रकाशित केलेल्या ए. के. भट्टाचार्य यांच्या इंडियाज फायना मिनिस्टर्सः स्टंबलिंग इनटू रिफॉर्म्स (1977 ते 1998) या पुस्तकात याचा उल्लेख आहे.
दक्षिण आयोगाचे महासचिव म्हणून काम पूर्ण करून मनमोहन सिंह 1990 मध्ये भारतात आले होते. ते व्हीपी सिंह सरकारच्या सर्वोच्च आर्थिक धोरण संघाचा एक भाग असणार होते. पंतप्रधानांनी सिंह यांना त्यांच्या आर्थिक सल्लागार समितीचे अध्यक्ष बनण्यास सांगितले होते. त्यांनी हे पदही स्वीकारले. पण व्हीपी सिंह यांचे सरकार आधीच पडले. यानंतर काँग्रेसच्या पाठिंब्याने चंद्रशेखर यांचे सरकार स्थापन झाले. चंद्रशेखर यांनी डॉ. सिंह यांना पंतप्रधान कार्यालयात आर्थिक सल्लागार पद दिले. चंद्रशेखर यांचे सरकारही १९९१ मध्ये पडले. यावेळी यूजीसीचे (विद्यापीठ अनुदान आयोग) अध्यक्षपद रिक्त होते. अशा स्थितीत तेथे डॉ. चंद्रशेखर यांचे सरकार पडल्यानंतर नरसिंह राव झोपेतून जागे झाले. त्यावेळी अर्थव्यवस्थेची स्थिती अत्यंत बिकट झाली होती. पुढचा अर्थमंत्री कोण असावा? यावर चर्चा झाली. सुरुवातीला रिझर्व्ह बँकेचे माजी गव्हर्नर आयजी पटेल यांच्या नावावर सर्वांचे एकमत झाले. मात्र, पटेल यांनी हे पद स्वीकारले नाही. त्यानंतर डॉ. मनमोहन सिंह यांचे नाव पुढे करण्यात आले. शपथविधीच्या एक दिवस आधी राव यांनी पीसी अलेक्झांडर यांना डॉ. सिंह यांच्याशी संपर्क साधण्यास सांगितले. मात्र, हा निर्णय झाला तोपर्यंत उशीर झाला होता. अलेक्झांडरने त्यांला फोन केला आणि त्याला लगेच भेटायचे अNल्याचे सांगितले. यानंतर रात्रीच अलेक्झांडर मनमोहन सिंह यांच्या घरी पोहोचले आणि त्यांनी राव यांच्या सरकारमध्ये अर्थमंत्री होण्यास सांगितले. सिंह यांचा अलेक्झांडरवर विश्वास बसला नाही आणि सकाळीच यूजीसी कार्यालयातून बाहेर पडले. दुसरीकडे, सिंह यांच्या शपथविधीची वाट पाहिली जात होती. कार्यक्रमात ते दिसले नाही तेव्हा शोधाशोध सुरू झाली. त्यानंतर त्यांना फोनवर विचारण्यात आले की ते पुढील अर्थमंत्री म्हणून शपथ घेण्यासाठी येणार का? सिंह यांचा विश्वास बसत नव्हता. त्यानंतर त्यांना शपथविधीला उपस्थित राहण्यास सांगितले. सिंह यांच्याकडे समारंभात अर्थमंत्रालयाचा पदभार सोपवण्यात आला नाही. मात्र, शपथविधीनंतर त्यांना नॉर्थ ब्लॉक कार्यालयातून अर्थमंत्री म्हणून काम सुरू करण्यास सांगण्यात आले. नंतर, एक प्रकाशन जारी करून, मनमोहन सिंह यांना अधिकृतपणे अर्थ मंत्रालय देण्यात आले.