मुलींच्या विकासासाठी योग्य वातावरण निर्माण करण्याची गरज..

[10:18 AM, 1/24/2024] Priyadarshani Mam Max Woman: देशातील मुलींना त्यांच्या हक्कांची जाणीव व्हावी आणि समाजात त्यांना होत असलेल्या भेदभावाबाबत देशवासीयांना जागृत व्हावे या उद्देशाने दरवर्षी 24 जानेवारीला 'राष्ट्रीय बालिका दिन' साजरा केला जातो. कुटुंबात मुलींबाबत होत असलेल्या भेदभावाविरोधात समाजात जागरूकता निर्माण व्हावी यासाठी देशाला स्वातंत्र्य मिळाल्यापासून प्रयत्न सुरू आहेत. एकेकाळी बहुतेक कुटुंबात मुलगी कुटुंबावर ओझे मानली जायची. तर अनेक ठिकाणी मुलींना जन्मापूर्वीच गर्भात मारले जात होते. यामुळेच अनेक राज्यांमध्ये लिंग गुणोत्तर बराच काळ विस्कळीत राहिले. मुलगी झाली तरी तिचे लहानपणीच लग्न लावून तिच्या जबाबदारीतून मुक्त होण्याचा विचार समाजाने केला.

स्वातंत्र्यानंतर समाजाचा मुलींबाबतचा विचार बदलून त्यांना स्वावलंबी बनवण्यासाठी अनेक योजना आणि कायदे राबवण्यात आले. आज देशाच्या विकासात मुलीही प्रत्येक क्षेत्रात महत्त्वाचे योगदान देत आहेत. आता ते सैन्यातही आपले शौर्य दाखवत आहेत.देशात पहिल्यांदाच २४ जानेवारी २००९ रोजी राष्ट्रीय बालिका दिन साजरा करण्यात आला.

हा दिवस साजरा करण्यामागचे मुख्य कारण म्हणजे 1966 मध्ये या दिवशी 'आयर्न लेडी' म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या इंदिरा गांधी भारताच्या पहिल्या पंतप्रधान झाल्या. हा दिवस साजरा करण्यामागचा उद्देश भारतातील मुलींना पाठिंबा आणि संधी देऊन त्यांच्या सक्षमीकरणासाठी योग्य प्रयत्न करणे हा आहे. युनिसेफच्या मते, प्रत्येक मुलीला सुरक्षित, निरोगी आणि शिक्षित बालपण मिळण्याचा अधिकार आहे. भारतात स्वातंत्र्य मिळाल्यापासून, सरकारांनी मुलींची स्थिती सुधारण्यासाठी सतत पावले उचलली आहेत.

समाजातील मुलगा-मुलगी हा भेदभाव दूर करण्याच्या उद्देशाने बेटी बचाओ बेटी पढाओ, मुलींचे मोफत , सवलतीचे शिक्षण, महाविद्यालये आणि विद्यापीठांमध्ये महिलांसाठी आरक्षण अशा अनेक मोहिमा आणि कार्यक्रम सुरू करण्यात आले. आज मुलींना प्रत्येक क्षेत्रात समान अधिकार दिले जातात, पण तरीही समाजात त्यांच्या सुरक्षेसाठी खूप काही करायचे आहे.

मुलींवरील गुन्ह्यांविरोधात अनेक कायदे करण्यात आले आणि 'सेव्ह द गर्ल चाईल्ड' सारख्या मोहिमा राबवल्या जात असतानाही समाजात मुलींवरील गुन्ह्यांमध्ये सातत्याने वाढ होत आहे.त्याचा मूळ उद्देश मुलींसाठी असा समाज निर्माण करणे हा आहे, जिथे फक्त त्यांच्या कल्याण संबंधित आहे. परंतु देशभरात मुली आणि किशोरवयीन मुलींची छेडछाड, अत्याचार आणि बलात्काराच्या घटनांमध्ये सातत्याने वाढ होत असताना एक अतिशय चिंताजनक चित्र समोर येत आहे. युनायटेड नेशन्स पॉप्युलेशन फंडच्या अहवालानुसार, 2013 ते 2017 दरम्यान, लिंग निवडीद्वारे 142 दशलक्ष भ्रूण जन्मापूर्वीच गर्भात मारले गेले, त्यापैकी 46 दशलक्ष अशा भ्रूणहत्या भारतात कडक कायदे असूनही झाल्या. लिंग गुणोत्तराच्या बाबतीत परिस्थितीमध्ये थोडीफार सुधारणा झाली असली तरी परिस्थिती समाधानकारक नाही.

स्वातंत्र्य मिळाल्यापासून मुलींच्या परिस्थितीत सुधारणा झाली नाही असे नाही, उलट प्रत्येक क्षेत्रात त्या भक्कम भूमिका बजावताना दिसतात. त्यांना स्वत:ला सिद्ध करण्यासाठी अधिक संघर्ष करावा लागतो हेही खरे आहे. NCRB नुसार, बालिका दिनाची सुरुवात केल्यानंतर, 2009 मध्ये महिलांवरील अत्याचारांमध्ये 4.05 टक्के, 2010 मध्ये 4.79, 2011 मध्ये 7.05 आणि 2012 मध्ये 6.83 टक्क्यांनी वाढ झाली. 2021 मध्ये महिलांविरोधातील गुन्ह्यांमध्ये 63 टक्क्यांनी वाढ झाली आहे.

मुलींच्या तस्करीच्या घटनांमध्येही झपाट्याने वाढ होत आहे. काही घटनांमध्ये गुन्हेगारांकडून बलात्कारानंतर निष्पाप मुलींच्या हत्या केल्या जातात, मात्र बालिका दिन साजरा करणे तेव्हाच सार्थक होईल, जेव्हा मुलींशी भेदभाव न करता, त्यांच्याकडे पाहण्याचा समाजाचा दृष्टिकोन बदलण्यासाठीही गांभीर्याने प्रयत्न केले जातील. त्यांना समाजात भयमुक्त वातावरण देण्यासाठी गंभीर पावले उचलली पाहिजेत. आजही स्त्री भ्रूणहत्येपासून स्त्री-पुरुष असमानता, लैंगिक शोषणापर्यंतच्या घटनांची कमी नाही. आजही समाजात लिंगभेद ही एक मोठी समस्या आहे. बालिका दिनासारख्या कार्यक्रमाला तेव्हाच सार्थकता येईल जेव्हा केवळ मुलींना त्यांचे हक्क मिळत नसून प्रत्येक मुलीला समाजात योग्य सन्मान मिळेल.

विकास परसराम मेश्राम

मु+पो झरपडा ता. अर्जुनी मोरगाव

जिल्हा - गोंदिया

मोबाईल नंबर 7875592800

vikasmeshram04@gmail.com