दिवाळी हा प्रकाशाचा आणि एक हिंदू सण आहे. जो इतर रुपांत इतर भारतीय धर्मांमध्येही साजरा केला जातो. "अंधारावर प्रकाशाचा, वाईटावर चांगल्याचा आणि अज्ञानावर ज्ञानाच्या विजयाचे" प्रतीक म्हणून या सणाला ओळखतात. दिवाळीतील प्रत्येक दिवस आणि मुहूर्ताला एक वेगळेच महत्त्व आहे.
दिवाळीची सुरुवात ही वसुबारस या शुभ दिवसापासून होते. वसुबारस हा दिवस विशेषतः गायींच्या पूजनासाठी महत्त्वाचा आहे. या दिवशी गायींना त्यांच्या महत्त्वाबद्दल मान दिला जातो, कारण भारतीय संस्कृतीत गायींना माता मानले जाते. वसुबारसच्या दिवशी, लोक गायींची पूजा करून त्यांना गहू, चारा आणि गोड वस्तू देतात. या दिवशी गायींच्या आरोग्याची प्रार्थना केली जाते आणि त्यांना विशेष लक्ष दिले जाते. वसुबारसच्या शुभदिनाचे महत्त्व दिवाळीच्या सणाला अधिक आध्यात्मिक आणि भावनात्मक गूण देते, ज्यामुळे दिवाळीचा उत्सव अधिक आनंददायी आणि समृद्ध होतो.
दिवाळीचा दुसरा दिवस धनत्रयोदशी. हा सण अश्विन कृष्ण त्रयोदशीला साजरा केला जातो आणि याला "धन तेरस" देखील म्हणतात. या दिवशी धन आणि समृद्धीच्या देवतेची पूजा केली जाते. विशेषतः भगवान धन्वंतरि यांची, जे आयुर्वेदाचे संस्थापक मानले जातात. या दिवशी लोक नवीन सोने, चांदी किंवा अन्य मौल्यवान वस्तूंची खरेदी करतात, कारण याला शुभ मानले जाते. धनत्रयोदशीच्या दिवशी घरातील स्वच्छता केली जाते आणि लक्ष्मी पूजनासाठी तयारी केली जाते. लोक गोड पदार्थ बनवून एकमेकांना देतात, ज्यामुळे सणाचा आनंद द्विगुणित होतो. धनत्रयोदशी हा सण आर्थिक समृद्धी आणि नवीन सुरुवात करण्याच्या आशेचा प्रतीक आहे, जो दिवाळीच्या उत्सवात एक विशेष रंग भरतो. या दिवशी नवीन खरेदी करणे शुभ मानले जाते. यादिवशी धनाची देवता धन्वंतरीची पूजा ह्या दिवशी करून अभिषेक केला जातो.
नरक चतुर्दशीला छोटी दिवाळी म्हणून साजरी केल्या जाते. या दिवशी नरकासुराचा वध झाल्याची कथा आहे, आणि त्याला लक्षात ठेवून लोक या दिवशी विशेष पूजा करतात. या दिवशी पहाटे उठून शरीराला तेल उटणे लावून अभ्यंगस्नान करण्याची परंपरा ही पूर्वीपासून आहे. या दिवशी विशेषतः आरोग्याची आणि सुख-समृद्धीची कामना केली जाते. घरातील दिवे लावून सजावट केली जाते.
दिवाळीतील सर्वात महत्त्वाचा आणि शुभ दिवस म्हणजे लक्ष्मीपूजन. हा दिवस दीपावलीच्या मुख्य सणाचा भाग आहे आणि लक्ष्मी माता, समृद्धी आणि ऐश्वर्याची देवी, यांची पूजा केली जाते. लक्ष्मीपूजनाच्या दिवशी, लोक आपल्या घरांची स्वच्छता करतात, दिवे आणि कंदील लावतात, आणि लक्ष्मी माता यांना हार, फुले, मिठाई आणि अन्य नैवेद्य अर्पित करतात. रात्री विशेष पूजा आयोजित केली जाते, ज्यामध्ये ओट्यावर लक्ष्मी मातेच्या प्रतिमेसमोर दिवे लावले जातात. या दिवशी लक्ष्मी माता आपल्या घरात येऊन समृद्धी आणण्याची प्रार्थना केली जाते. अनेक लोक या दिवशी सोने, चांदी किंवा अन्य मौल्यवान वस्तूंची खरेदी करतात, कारण याला विशेष शुभ मानले जाते. लक्ष्मीपूजन हा दिवाळी सणाचा मुख्य आणि अत्यंत आनंददायी भाग असतो, जो समृद्धी, आरोग्य आणि सुखाचे प्रतीक आहे.
कार्तिक शुद्ध द्वितीयेला भाऊबीज हा सण साजरा केला जातो. हा दिवस भाऊ-बहिणीच्या प्रेमाचे प्रतीक आहे. भाऊबीजच्या दिवशी, बहिणी आपल्या भावांसाठी आरोग्य, समृद्धी आणि दीर्घायुषीची प्रार्थना करतात. बहिणी आपल्या भावांना गोडधोड आणि विशेष पदार्थ बनवून देतात, आणि भाव आपल्या बहिणीला गिफ्ट्स देतात. भाऊबीज हा सण नात्यातील प्रेम, स्नेह आणि एकजुटीला महत्व देतो.