UN Women: महिलांच्या सशक्तीकरणासाठी जागतिक प्रयत्न
UN Women म्हणजे काय?
UN Women हा संयुक्त राष्ट्रांचा एक विशेष विभाग आहे, जो महिलांच्या समानतेसाठी आणि त्यांच्या सशक्तीकरणासाठी कार्य करतो. जगभरातील महिलांना त्यांच्या हक्कांची पूर्तता होण्यासाठी मदत करण्याच्या उद्देशाने हा विभाग स्थापन करण्यात आला आहे. महिलांच्या हक्कांसाठी जागतिक स्तरावर धोरणे ठरविणे, कायदे आणि योजना तयार करणे आणि त्यांची अंमलबजावणी करणे हे UN Women चे मुख्य उद्दिष्ट आहे.
UN Women चे कार्य आणि प्राधान्यक्रम
UN Women ही जागतिक स्तरावर महिलांच्या विकासासाठी पुढाकार घेणारी प्रमुख संघटना आहे. त्याचे कार्य चार प्रमुख प्राधान्यक्रमांवर केंद्रित आहे:
1. महिलांना शासन व्यवस्थेत समान संधी मिळाव्यात
- महिलांना राजकीय आणि प्रशासकीय स्तरावर नेतृत्व करण्यासाठी संधी मिळाव्यात, तसेच निर्णयप्रक्रियेत त्यांचा सक्रीय सहभाग असावा यासाठी UN Women कार्य करते.
2. महिलांना आर्थिक सुरक्षितता आणि आत्मनिर्भरता मिळवून देणे
- महिलांना समान वेतन, सुरक्षित रोजगाराच्या संधी आणि व्यवसाय करण्यासाठी अनुकूल वातावरण मिळावे यासाठी प्रयत्न करण्यात येतात.
3. स्त्रिया आणि मुलींवरील सर्व प्रकारच्या हिंसाचाराचे निर्मूलन
- लैंगिक हिंसा, कौटुंबिक हिंसा आणि शोषण यांविरुद्ध कठोर धोरणे आखण्यात येतात आणि त्याची अंमलबजावणी करण्यात मदत केली जाते.
4. शांतता आणि स्थैर्य निर्माण करण्यासाठी महिलांचा सहभाग वाढवणे
- नैसर्गिक आपत्ती, युद्धजन्य परिस्थिती आणि मानवी संकटांच्या वेळी महिलांना सुरक्षितता आणि मदतीचा लाभ मिळावा, तसेच त्या शांतता प्रक्रियेत सक्रिय सहभाग घ्यावा यासाठी UN Women प्रयत्नशील आहे.
लैंगिक समानतेची सद्यस्थिती आणि UN Women ची भूमिका
महिला आणि पुरुष समान असावेत हा फक्त मानवी हक्कांचा मुद्दा नाही, तर सामाजिक आणि आर्थिक विकासासाठीही तो अत्यंत महत्त्वाचा आहे. महिलांना सक्षम केल्याने देशाचा आर्थिक विकास जलद गतीने होतो. मात्र, आजही अनेक देशांमध्ये महिलांना शिक्षण, आरोग्य सुविधा, रोजगाराच्या संधी आणि निर्णयप्रक्रियेत समाविष्ट होण्याच्या संधी समान प्रमाणात मिळत नाहीत. लैंगिक भेदभाव आणि हिंसाचारामुळे महिलांना अनेक अडचणींचा सामना करावा लागतो.
महिलांच्या सशक्तीकरणासाठी UN Women चे महत्त्वाचे कार्य
1. जागतिक स्तरावर धोरणे ठरविण्यास मदत – UN Women जागतिक पातळीवरील आंतरशासकीय संस्था जसे की 'Commission on the Status of Women' च्या माध्यमातून महिला सशक्तीकरणासाठी धोरणे तयार करण्यास मदत करते.
2. सदस्य राष्ट्रांना आर्थिक व तांत्रिक मदत – UN Women विविध देशांना महिला-संबंधित कायद्यांची अंमलबजावणी करण्यासाठी आर्थिक आणि तांत्रिक मदत पुरवते.
3. संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या लिंग समानता कार्यक्रमांचे नेतृत्व – UN Women संपूर्ण संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या लिंग समानता संबंधित उपक्रमांचे नेतृत्व करते आणि त्यावर सतत देखरेख ठेवते.
UN Women ची स्थापना आणि इतिहास
महिला सशक्तीकरणासाठी जागतिक पातळीवर प्रयत्न करणाऱ्या अनेक संस्था आणि उपक्रम अस्तित्वात होते, परंतु त्यांचे काम एकत्रित करण्यासाठी आणि अधिक प्रभावी बनवण्यासाठी 2010 मध्ये UN Women ची स्थापना करण्यात आली. या संस्थेने चार वेगवेगळ्या UN विभागांचे कार्य एकत्र आणले:
- Division for the Advancement of Women (DAW)
- International Research and Training Institute for the Advancement of Women (INSTRAW)
- Office of the Special Adviser on Gender Issues and Advancement of Women (OSAGI)
- United Nations Development Fund for Women (UNIFEM)
UN Women जागतिक स्तरावर महिलांसाठी कायदे आणि धोरणे ठरविण्यापासून ते त्यांच्या अंमलबजावणीपर्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावते. विविध देशांतील सरकारे, सामाजिक संस्था आणि जागतिक समुदाय यांच्यासोबत भागीदारी करून, महिलांना समान संधी मिळाव्यात आणि त्यांचे सर्वांगीण सशक्तीकरण व्हावे यासाठी UN Women सातत्याने कार्यरत आहे.
महिला सशक्तीकरण हा केवळ एक सामाजिक मुद्दा नसून तो देशाच्या आर्थिक आणि सामाजिक प्रगतीसाठीही अनिवार्य आहे. त्यामुळे UN Women च्या उपक्रमांचा प्रभाव वाढवणे ही संपूर्ण मानवजातीच्या प्रगतीसाठी गरजेची बाब आहे.
