एडल्ट टीनएजिंग : नव्या पिढीचा नवा प्रवास?

लहानपणी आपण सर्वांनी ऐकले असेल, "लवकर मोठं व्हायचंय!" पण आता परिस्थिती बदलत आहे. आजची पिढी मोठी होण्याची घाई करत नाही, तर उलट एक नवीन ट्रेंड पाहायला मिळतोय – 'एडल्ट टीनएजिंग'! म्हणजेच, मोठं होऊनही पालकांसोबत राहण्याचा आणि आर्थिक स्वावलंबन न साधता सुरक्षिततेच्या कुशीत राहण्याचा नवा मार्ग.

ही संकल्पना नेमकी आहे तरी काय?

‘एडल्ट टीनएजिंग’ म्हणजे प्रौढ व्यक्तींचं (विशेषतः २५-४० वयोगटातील) त्यांच्या पालकांसोबत राहणं आणि आर्थिकदृष्ट्या अजूनही पालकांवर अवलंबून असणं. पूर्वी विशिष्ट वय झाल्यावर मुले-मुली स्वतंत्र राहत असत, मात्र आता वाढत्या खर्चामुळे आणि सामाजिक-सांस्कृतिक बदलांमुळे अनेक तरुण आई-वडिलांसोबतच राहणं पसंत करत आहेत.

हा ट्रेंड का वाढतोय?

*१) घरांच्या वाढत्या किंमती:*

जगभरातच घरे खरेदी करणे किंवा भाड्याने घेणे प्रचंड महाग झाले आहे. भारतात मुंबई, पुणे, बेंगळुरू, दिल्ली यांसारख्या शहरांमध्ये स्वतंत्र घर घेणे किंवा भाड्याने राहणे परवडत नाही. परिणामी, तरुण वर्ग पालकांसोबत राहणे अधिक सोयीस्कर मानतो.

*२) नोकऱ्यांमध्ये अस्थिरता:*

नवीन तंत्रज्ञानामुळे आणि जागतिक अर्थव्यवस्थेतील चढ-उतारांमुळे अनेक तरुणांना दीर्घकाळ टिकणाऱ्या नोकऱ्या मिळणे कठीण झाले आहे. त्यामुळे, स्वतःच्या जबाबदाऱ्या उचलण्याऐवजी पालकांच्या आधारावर राहणे त्यांना सोयीस्कर वाटते.

*३) मानसिक आरोग्य आणि सुरक्षितता:*

कोविड-१९ नंतर मानसिक आरोग्याचे महत्त्व वाढले आहे. एकटेपणा आणि असुरक्षिततेची भावना दूर करण्यासाठी अनेक तरुण पुन्हा घराकडे वळले आहेत. आई-वडिलांसोबत राहिल्याने मानसिक आधार मिळतो.

*४) बदलते सामाजिक नियम:*

पूर्वी मुलगा किंवा मुलगी एका विशिष्ट वयानंतर स्वतःच्या घरात राहतात, अशी समाजाची अपेक्षा होती. मात्र, आता हा दृष्टीकोन बदलतोय. पालकही मुलांना बरोबर ठेवण्यास अनुकूल झाले आहेत.

भारतात परिस्थिती कशी आहे?

भारतात ‘विभक्त कुटुंब’ संकल्पना लोकप्रिय झाली होती. मात्र, महागाई, करिअरमधील अस्थिरता आणि कुटुंबातील नात्यांची जाणीव यामुळे पुन्हा ‘संयुक्त कुटुंब’ व्यवस्थेकडे कल वाढत आहे. घरांचे वाढते दर, आर्थिक मंदी आणि वाढत्या जबाबदाऱ्या यामुळे अनेक तरुण स्वतंत्र घर घेण्याऐवजी पालकांसोबत राहणे पसंत करतात. कुटुंबसंस्थेची ही पुनर्बांधणी भविष्यात मोठे सामाजिक आणि आर्थिक परिणाम घडवू शकते.

‘एडल्ट टीनएजिंग’चे फायदे आणि तोटे

फायदे:

- घराच्या खर्चात बचत होते.

- मानसिक आधार मिळतो.

- पालकांच्या आरोग्याची काळजी घेता येते.

- घरकामात सहकार्य मिळते.

तोटे:

- आर्थिक स्वावलंबनाची भावना कमी होते.

- जबाबदारीची जाणीव उशिरा होते.

- स्वतंत्र जीवनशैली हवी असणाऱ्या तरुणांसाठी अडचण निर्माण होते.

संयुक्त कुटुंबाचा नवा अध्याय?

‘एडल्ट टीनएजिंग’ ही केवळ एक ट्रेंड नसून, सामाजिक परिस्थिती बदलल्याचे लक्षण आहे. भारतासारख्या देशात हा बदल आणखी वेगाने होऊ शकतो. विभक्त कुटुंबाची संकल्पना मागे पडत आहे का, यावर भविष्यात अभ्यास होईलच. पण, आजच्या परिस्थितीत सुरक्षिततेचा शोध घेत असलेल्या तरुणांसाठी हा एक महत्त्वाचा पर्याय बनला आहे.