25 डिसेंबरला 'ख्रिसमस' का साजरा केला जातो? त्यामागचा इतिहास आणि आणि रहस्य काय?
ख्रिसमस सणाचा इतिहास ख्रिश्चन धर्माच्या महत्त्वाच्या घटकांमध्ये एक आहे, जो येशू ख्रिस्ताच्या जन्माच्या दिवशी २५ डिसेंबरला साजरा केला जातो. या सणाचा प्रारंभ ४थ्या शतकात रोममध्ये झाला, जेव्हा ख्रिश्चन धर्माने येशूच्या जन्माला एक धार्मिक सण म्हणून मान्यता दिली. त्याच्या आधी पगन संस्कृतीत २५ डिसेंबरला सूर्य देवतेचा सण साजरा केला जात होता. ख्रिसमस सणाच्या वेळी येशूच्या जन्माची आठवण ठेवली जाते आणि त्याच्या संदेशानुसार प्रेम, दया, आणि सामंजस्याचा प्रचार केला जातो. ख्रिसमस सणाचा इतिहास अत्यंत पुरातन आहे आणि त्याची परंपरा ख्रिश्चन धर्माच्या उगमापासून सुरू झाली. येशू ख्रिस्ताच्या जन्माचा उत्सव म्हणून ख्रिसमस साजरा केला जातो, परंतु त्याच्या मागे असलेल्या विविध ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक घटकांमुळे याचा इतिहास आणखी अधिक रंगीबेरंगी आणि विविधतापूर्ण आहे. चला, ख्रिसमस सणाच्या इतिहासाच्या बाबतीत सखोल माहिती जाणून घेऊयात...
१. येशू ख्रिस्ताचा जन्म:
ख्रिसमस सणाचा मूळ इतिहास बायबलचe नवीन करार (New Testament) मधून मिळतो. जिथे येशू ख्रिस्ताच्या जन्माचे वर्णन आहे. ख्रिश्चन धर्मानुसार, येशू ख्रिस्त हे देवाचे पुत्र होते, ज्यांचा जन्म बेतलेहेम (Bethlehem) या ठिकाणी झाला. येशूचा जन्म पृथ्वीवर मानवतेसाठी प्रेमाचा संदेश घेऊन झाला, आणि त्याच जन्मामुळे ख्रिसमस सण सुरू झाला.
२. ख्रिसमस सणाची सुरुवात:
ख्रिसमस सणाची प्रत्यक्ष सुरुवात काही शतकांपूर्वी झाली. येशूच्या जन्माच्या ३ शतकांनंतर, ४ थी शतकात रोम मध्ये ख्रिसमसला एक धार्मिक सण म्हणून साजरा करण्याची परंपरा सुरू झाली. त्या काळात, ख्रिश्चन धर्माच्या पंथाने येशूच्या जन्माच्या दिवशी साजरा करण्यासाठी २५ डिसेंबरचा दिवस निश्चित केला. इ.स. ३२१ मध्ये, सम्राट कॉनस्टन्टाइन ने ख्रिसमसला एक अधिकृत सण म्हणून घोषित केले आणि २५ डिसेंबर हा दिवस येशूच्या जन्माच्या दिनांकासाठी निश्चित केला. त्यावेळी, येशूच्या जन्माच्या दिवशी असलेल्या विविध सणांची एकत्रित रूपरेषा तयार केली गेली.
३. पूर्वीचे सण आणि ख्रिसमस:
ख्रिसमस सणाची वेळ (२५ डिसेंबर) आणि त्याचा साज-शृंगाराच्या काही परंपरा ख्रिश्चन धर्माच्या आधीच्या सणांवर आधारित आहेत. येशूच्या जन्माच्या तारखेच्या आसपास अनेक पगन (पुर्वीच्या) सण साजरे होत होते. म्हणजेच की, सोल इंव्हिक्टस (Sol Invictus) - २५ डिसेंबरला साजरा होणारा हा सूर्य देवतेचा सण होता. पगन (हिंदू पूर्वपारंपरिक) संस्कृतीत सूर्यदेवतेच्या वंदनासाठी हा दिवस महत्त्वाचा होता. दुसरा म्हणजे, सॅटर्नालिया (Saturnalia) - हा रोमन साम्राज्यात साजरा होणारा सण होता. जो १७ डिसेंबरपासून सुरू होऊन २५ डिसेंबरपर्यंत चालत असे. हा सण आनंद, जेवण, मद्यपान आणि आनंदाने भरलेला असायचा. ख्रिसमसच्या सणाच्या दिवशी सॅटर्नालिया सणाची परंपरा एकत्र आली आणि त्यात नवीन ख्रिश्चन भावना समाविष्ट झाल्या.
४. मध्ययुग आणि ख्रिसमस:
मध्ययुगात ख्रिसमस सण अधिक धार्मिक आणि पारंपरिक ठरला. त्यावेळी, येशूच्या जन्माची गाथा गाण्यांच्या माध्यमातून लोकांपर्यंत पोहोचवली जात होती. चर्चमध्ये प्रार्थना, आणि विशेष धार्मिक सेवा होत्या. या काळात, ख्रिसमस झाडांची सजावट, गिफ्ट्स देणे, आणि क्रिसमस गाणी या परंपरा अधिक प्रचलित होत्या. मध्ययुगातील चर्चमध्ये संगीत आणि नाटक: ख्रिसमसच्या उत्सवात चर्चमध्ये नाटकांचा, खासकरून "मिस्टल्स" (Miracle Plays) आणि "मोरॅलिटी प्ले" (Morality Plays) चे आयोजन करण्यात येत होते, ज्यामध्ये येशूच्या जन्माची कथा रंगवली जात होती.
५. ख्रिसमस सणाची लोकप्रियता (१८व्या आणि १९व्या शतक):
१८ व्या शतकाच्या उत्तरार्धात आणि १९ व्या शतकाच्या सुरूवातीस, ख्रिसमस सणाने अधिक व्यापक आणि सार्वत्रिक स्वरूप धारण केले. औद्योगिक क्रांतीमुळे समाज बदलत गेला आणि ख्रिसमसची परंपरा घराघरात मोठ्या उत्साहाने साजरी होऊ लागली. क्रिसमस कार्ड्स आणि गिफ्ट्स - १९ व्या शतकात, इंग्लंडमध्ये पहिला ख्रिसमस कार्ड प्रसिद्ध झाला. त्याचवेळी, गिफ्ट्स देण्याची परंपरा देखील मोठ्या प्रमाणावर सुरू झाली. सांता क्लॉज - १८४३ मध्ये, अमेरिकेतील काव्यकार कlement क्लार्क मूर यांनी "A Visit from St. Nicholas" या काव्याचे लेखन केले, ज्यात सांता क्लॉजला एक प्रमुख पात्र म्हणून प्रस्तुत केले. त्यानंतर सांता क्लॉजची कल्पना प्रचलित झाली.
६. आजचा ख्रिसमस सण:
आज ख्रिसमस एक जागतिक सण बनला आहे, जो ख्रिश्चन धर्माच्या परंपरेनुसार साजरा केला जातो, पण जगभरातील विविध संस्कृती आणि धर्मांमध्ये देखील याची साज-शृंगार, गिफ्ट्स, सजावट, आणि आनंदाचे स्वरूप वेगळ्या प्रकारे दिसून येते. ख्रिसमसचे आजचे स्वरूप एक सामाजिक, सांस्कृतिक आणि धार्मिक उत्सव म्हणून विकसित झाले आहे.
ख्रिसमसचा इतिहास धार्मिक परंपरांपासून सुरू होऊन पगन सणांपासून मिळालेल्या प्रेरणांवर आधारित आहे. येशू ख्रिस्ताच्या जन्माच्या उत्सवापासून सुरू होऊन मध्ययुग, पर्लिंडच्या पारंपरिक प्रथा, आणि आधुनिक काळात ख्रिसमस सणाला आणखी व्यापकतेने प्रसिद्धी मिळाली आहे. आज, हा सण जगभरातील लोकांमध्ये प्रेम, आनंद, आणि एकतेचा संदेश देतो.
