गूळ हा भारतीय स्वयंपाकघराचा एक अविभाज्य भाग आहे. गूळ गोडपणा आणि पौष्टिकतेचे प्रतीक मानले जाते. मकरसंक्रांतीच्या तिळगुळाच्या लाडूपासून ते दिवाळीच्या लाडू पर्यंत प्रत्येक गोष्टीत गुळाने आपले स्थान कायम ठेवले आहे. पण बाजारातून विकत घेतलेला गूळ खरा असतो का? हा प्रश्न प्रत्येक ग्राहकाच्या मनात येतो, कारण आजकाल बाजारात गुळाची भेसळ सर्रास झाली आहे. भेसळीमुळे गुळाचा नैसर्गिक दर्जा नष्ट होतो आणि तो आरोग्यासाठी घातक ठरू शकतो. अशा परिस्थितीत खरा गूळ ओळखणे अत्यंत आवश्यक ठरते. चला जाणून घेऊया काही सोप्या पद्धती ज्याद्वारे तुम्ही शुद्ध गूळ ओळखू शकता.
१. रंग पाहा
शुद्ध गुळाचा रंग हलका तपकिरी किंवा सोनेरी पिवळा असतो. जर गुळाचा रंग खूप तेजस्वी आणि आकर्षक वाटत असेल तर त्यात कृत्रिम रंग असल्याची शक्यता आहे. त्याची चाचणी करण्यासाठी, एक लहान तुकडा पाण्यात विरघळवा. पाण्याचा रंग बदलला तर त्यात रंग जोडला गेला आहे. शुद्ध गूळ कोणताही रंग न सोडता पाण्यात विरघळतो.
२. गुळाचा कडकपणा तपासा
शुद्ध गूळ हलका मऊ, सहज तुटणारा आणि थोडा चिकट असतो. तर, बनावट गूळ अधिक कडक आणि दाणेदार वाटू शकतो कारण त्यात साखर क्रिस्टल्स किंवा इतर रसायने मिसळली जातात.
३. सल्फर कंपाऊंडची ओळख
गूळ आकर्षक दिसण्यासाठी आणि शेल्फ लाइफ वाढवण्यासाठी सल्फर कंपाऊंडचा वापर केला जातो. हे तपासण्यासाठी गूळ पाण्यात विरघळवून त्यात हायड्रोक्लोरिक ऍसिडचे काही थेंब टाका. बुडबुडे तयार झाल्यास ते सल्फरच्या भेसळीचे लक्षण असू शकते.
४. चव आणि सुगंध पाहा
शुद्ध गूळ चवीला गोड लागतो आणि थोडासा मातीचा सुगंध असतो. जर गुळाची चव जास्त गोड, केमिकल किंवा मसालेदार वाटत असेल तर त्यात भेसळ असू शकते.
५. वितळण्याचे गुणधर्म तपासा
शुद्ध गूळ गरम झाल्यावर समान रीतीने वितळतो आणि जाड द्रव बनतो. बनावट गूळ वितळल्यावर साखरेचे स्फटिक किंवा अवशेष सोडू शकतात.
६. FSSAI सल्ला
भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरण (FSSAI) नुसार, शुद्ध गूळ नेहमी गडद रंगाचा असतो. बाजारात विकला जाणारा सोनेरी पिवळा गूळ टाळण्याचा सल्ला दिला जातो. FSSAI नुसार, भेसळीमुळे गुळाची पौष्टिक गुणवत्ता तर नष्ट होतेच, पण ते आरोग्यासाठीही घातक आहे.